De regels voor zittenblijven in het voortgezet onderwijs

De regels voor zittenblijven in voortgezet onderwijs

Een school voor voortgezet onderwijs stelt zelf overgangsnormen en regels voor zittenblijven vast. Deze regels maken deel uit van het onderwijskundig beleid. De school is wel wettelijk verplicht om het onderwijskundig beleid in het schoolplan en de schoolgids te publiceren (art. 2.88 WVO 2020 en art. 2.89 WVO 2020).

Overgangsvergadering

Aan het einde van het schooljaar besluiten docenten tijdens de overgangsvergadering welke leerlingen overgaan, blijven zitten, afstromen (lager niveau) of uitstromen (naar een andere school). Bij de meeste scholen zijn de cijferscore en werkhouding hierbij leidend.

Ouders in gesprek met school: alternatieven voor zittenblijven voortgezet onderwijs?

Twijfelt u of uw kind dit schooljaar overgaat? Neem dan contact op met school. Het liefst ruim voor de meivakantie, zodat u en uw kind in overleg met de school misschien een alternatief voor zittenblijven kunnen bedenken, zoals:

• Een voorwaardelijke overgang: de leerling maakt bijvoorbeeld een taak of herkanst een aantal proefwerken. Tussen 1 oktober en 1 januari hoort de leerling of de resultaten voldoende zijn en of hij definitief over is of niet. Een voorwaardelijke overgang is niet mogelijk in het examenjaar (art. 2.20 lid 1 en 2 Uitvoeringsbesluit WVO 2020);
• De Rutte-regeling: leerlingen die zonder diploma het onderwijs dreigen te verlaten, krijgen op een andere school de kans alsnog een diploma of startkwalificatie te halen;
• Een extra herkansing;
• Een lenteschool: een extra lesprogramma in de meivakantie. Tijdens dit programma oefenen leerlingen met de leerstof voor een of twee vakken waar zij moeite mee hebben. Op die manier kunnen zij proberen hun cijfers op te halen en alsnog over te gaan;
• De overstap naar het Joke Smit College: hier kunnen leerlingen (18+) die gezakt zijn of blijven zitten alsnog een diploma of deelcertificaten halen.

Invloed ouders en leerlingen op regels voor zittenblijven voortgezet onderwijs

De beslissing of een leerling blijft zitten is aan de docenten. Maar leerlingen en ouders kunnen via de MR (medezeggenschapsraad) wel invloed uitoefenen op het beleid rondom zittenblijven. De MR heeft namelijk instemmingsrecht op het vaststellen en wijzigen van het schoolplan (Art. 10 lid 1b Wms) en de schoolgids (Art. 13 lid 1g Wms).

Wilt u hier meer informatie over? Lees dan ‘Wat is de rol van de MR bij zittenblijven?’.

Voorbeelden van overgangsnormen en regels voor zittenblijven op twee scholen in Amsterdam

Omdat scholen zelf regels mogen vaststellen voor zittenblijven, wisselt het beleid per school. Hieronder staan de regels voor zittenblijven op twee scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam: het Hervormd Lyceum Zuid (HLZ) en het Montessori Lyceum Amsterdam (MLA).

Overgangsnormen en regels voor zittenblijven HLZ

Op de website van het Hervormd Lyceum Zuid (HLZ) staan de volgende overgangsnormen voor leerlingen in de onderbouw:

• Maximaal één onvoldoende voor de kernvakken Nederlands, Engels en Wiskunde;
• Maximaal drie onvoldoendes binnen het totale vakkenpakket;
• Minimaal een 6 gemiddeld voor alle vakken.

Als een leerling aan alle criteria voldoet, gaat hij over naar het volgende leerjaar. Indien een leerling aan twee van de drie criteria voldoet, dan wordt hij besproken in een vergadering. Als een leerling slechts aan één of geen van de criteria voldoet, gaat de leerling niet over. In sommige gevallen blijft de leerling dan zitten. Of de leerling stroomt door naar een lager niveau. Als dit niveau lager is dan havo, stroomt de leerling uit naar een andere school.

Overgangsnormen en regels voor zittenblijven MLA

Sommige scholen werken niet met cijfers maar met plussen en minnen, zoals het Montessori Lyceum Amsterdam (MLA). In de schoolgids 2022-2023 van het MLA staat dat docenten plussen en minnen geven voor werkhouding en kwaliteit van het gemaakte werkt. Ook registreren zij hoever de leerling is met zijn werk.

Tijdens de laatste verslagvergadering bespreken alle docenten van een leerling gezamenlijk of een leerling blijft zitten of overgaat naar het volgende leerjaar. Op het MLA mogen leerlingen in de onderbouw slechts één keer zittenblijven. Bovendien is dit alleen toegestaan als docenten vinden dat dit wenselijk en kansrijk is. Doubleren is op het MLA geen recht.

Heroverweging beslissing zittenblijven

Een paar dagen na de overgangsvergadering is er een revisievergadering op school. Tijdens deze vergadering heroverwegen de docenten voor sommige leerlingen het besluit om te doubleren. Ouders kunnen vooraf een verzoek indienen om hun kind te laten bespreken tijdens de revisievergadering.

Voorafgaand aan deze vergadering kunnen ouders bij de mentor aangeven dat de school niet op de hoogte is van bepaalde bijzondere omstandigheden, zoals langdurige ziekte of een scheiding binnen het gezin. Daarnaast kunnen ouders een verslag van de overgangsvergadering opvragen. Hierin kunnen zij nalezen of alle belangen zijn meegewogen bij de beslissing om een leerling te laten zittenblijven.

Geen bezwaar mogelijk, wel klacht indienen

Het is niet mogelijk om bezwaar aan te tekenen tegen de beslissing van de docenten. Het gaat namelijk om een inhoudelijke beslissing die de docenten nemen vanuit hun expertise en professionaliteit (art. 32e lid 2 WVO).

Ouders kunnen wel een klacht indienen als de school de procedure rondom zittenblijven en bevordering niet naleeft of onzorgvuldig is. Voorbeelden van onzorgvuldige besluitvorming zijn: een overhaaste beslissing of niet alle relevante informatie meenemen in de beslissing.

Klachtencommissie

Wilt u een klacht indienen? Dan kunt u dit doen bij de klachtencommissie van de school. Op de schoolwebsite of in de schoolgids staat welke commissie dit is. De meeste scholen zijn aangesloten bij de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs(LKC). De LKC behandelt regelmatig klachten over zittenblijven.

Houd er wel rekening mee dat een klacht vaak ongegrond wordt verklaard omdat het besluit tot zittenblijven en bevorderen tot het professionele domein van de docent behoort. De commissie toetst alleen of de beslissing zorgvuldig tot stand is gekomen. En of de school in redelijkheid tot het besluit is gekomen.

Voorbeelden van casussen over zittenblijven en adviezen van de LKC staan onderaan het artikel ‘Bevordering, doubleren en doorstromen in het voortgezet onderwijs’ op de website van Onderwijsgeschillen.