De Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen in 2022: kansengelijkheid en het lerarentekort de belangrijkste pijlers
- GroenLinks [Hier moeten links komen die naar de kopjes gaan]
- D66
- Volt
- PvdA
- VVD
- Partij voor de Dieren
- JA21
- BIJ1
- SP
- DENK
OCO heeft geprobeerd een objectieve samenvatting te geven van de onderwijsprogramma’s van de verschillende politieke partijen. Het betreft geen volledig overzicht. Daarvoor verwijst OCO naar de verkiezingsprogramma’s van de partijen zelf. Aan dit artikel kunnen geen rechten worden ontleend.
GroenLinks: ‘Goed onderwijs voor een meer gelijke en inclusieve samenleving’
In het partijprogramma van GroenLinks staan drie onderwijsonderwerpen centraal: kansengelijkheid, het lerarentekort en laaggeletterdheid. Hiernaast besteedt de partij ook aandacht aan duurzaamheid en klimaat.
‘Er is de afgelopen jaren veel gepraat over kansengelijkheid in het onderwijs. Maar om ongelijkheid in het onderwijs tegen te gaan, is meer nodig dan het bieden van gelijke kansen. Ongelijk investeren is hard nodig om gelijkere uitkomsten te realiseren. Dat betekent dat we meer moeten investeren in de kinderen en scholen die het het hardste nodig hebben, en in de mensen die de minste toegang hebben tot onze samenleving vanwege laaggeletterdheid.’ (Bron: verkiezingsprogramma GroenLinks 2022)
Twaalf punten uit het programma op een rij:
- Structureel meer ruimte voor cultuur-, natuur- en financiële educatie;
- Ondersteuning van scholen in het aanbod van duurzaam vervoer, zoals gratis OV of fietsen, zodat leraren van buiten de stad hun school makkelijker kunnen bereiken;
- Alle basisscholen doen mee met het algemene toelatingsbeleid;
- Extra leerondersteuning naast het reguliere onderwijs, ook voor kinderen die het minder breed hebben;
- Basisscholen die een ouderbijdrage hoger dan 112 euro per jaar vragen, krijgen geen subsidie van de gemeente;
- Een verfijning van het matching- en lotingssysteem, zodat de segregatie in het voortgezet onderwijs wordt tegengegaan;
- Handhaving van de grotestedenbonus en de bonus voor leraren die op scholen werken met veel leerlingen met een onderwijsachterstand. Deze leerkrachten krijgen ook voorrang bij huisvesting;
- Binnen de aanpak van het lerarentekort extra aandacht voor speciaal onderwijs;
- In de MBO-Agenda inzetten op toekomstbestendige opleidingen en extra ondersteuning bij uitval of begeleiding naar werk voor mbo-studenten;
- De kracht van meertaligheid van kinderen in het onderwijs beter benutten;
- Bibliotheken krijgen in samenwerking met de gemeente steeds meer een buurt- en inloopfunctie
- De cyclus van laaggeletterdheid in gezinnen doorbreken.
In het partijprogramma van GroenLinks staat een compleet overzicht van de programmapunten voor onderwijs (bladzijde 73-77).
D66: ‘Waar ieder talent de kans krijgt’
D66 zet in het partijprogramma in op een rijke schooldag, kansengelijkheid en de aanpak van het lerarentekort. Hierbij besteedt D66 extra aandacht aan talentontwikkeling en passend onderwijs.
‘Voor D66 blijft onderwijs de manier om de kansencrisis het hoofd te bieden. We moeten alles op alles zetten om het lerarentekort op te lossen. Kansen voor kinderen in de stad moeten eerlijker verdeeld zijn. Daarom moeten we juist (durven te) investeren in de scholen waar kinderen van huis uit de minste kansen krijgen.’ (Bron: verkiezingsprogramma D66 2022)
Hieronder twaalf programmapunten op een rij:
- Een rijke schooldag voor alle kinderen met onderwijs, buitenschoolse opvang, sport, cultuur, burgerschap en gezonde schoollunches, zodat zij de kans krijgen om hun talenten te ontplooien;
- Meer ruimte voor een brede brugklas en een uitbreiding van het aantal kopklassen;
- Intensiveren van de samenwerking tussen het mbo en het bedrijfsleven;
- Leraren op scholen met een onderwijsachterstand krijgen betere training en een hogere salaris toelage;
- Het voorrangsbeleid voor leerkrachten op de woningmarkt wordt uitgebreid;
- Het initiatief van D66 voor een stadsbrede begeleidingspool voor startende leraren wordt verder uitgebreid;
- We zorgen naast goed geventileerde schoolgebouwen, ook voor gezonde, duurzame en groene schoolgebouwen met een goede warmteregulering en licht;
- Het succes van schoollunches en de Gezond Eten-pilot wordt omgezet in structureel beleid;
- We stellen in samenwerking met scholen financiële middelen en ruimte beschikbaar om huiswerkbegeleiding breder toegankelijk te maken;
- De gemeente moet samenwerken met het primair onderwijs om te zorgen dat er meer kansrijk wordt geadviseerd, zeker na de coronacrisis;
- Elk kind heeft recht op passend onderwijs. Indien er extra begeleiding nodig is, moet er voldoende ruimte zijn in gebouwen en professionele ondersteuning. We bevorderen de samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs;
- We pleiten voor nul thuiszitters in Amsterdam. We voeren actief beleid om ieder kind onderwijs te geven. Als passend onderwijs binnen het reguliere en speciale onderwijs niet mogelijk is, dan moet dagbesteding gericht op maximale ontplooiingskansen beschikbaar zijn.
In de onderwijsagenda van D66 staat een compleet overzicht van de programmapunten.
Volt: ‘Gelijke kansen voor iedereen’
Volt doet dit keer voor het eerst mee met de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. In het programma besteedt de partij aandacht aan kansengelijkheid, het lerarentekort en welzijn van jongeren.
‘Volt wil een Amsterdam waarin niemand buiten de boot valt en je erop kunt rekenen dat je ongeacht je afkomst, geaardheid, opleidingsniveau of gender dezelfde kansen krijgt om je dromen te verwezenlijken en een toekomst op kunt bouwen op jouw manier.’ (Bron: verkiezingsprogramma Volt 2022)
Hieronder de elf programmapunten van Volt uit het verkiezingsprogramma:
- Op alle middelbare scholen in Amsterdam krijgen jongeren budgetlessen, zodat zij wegwijs worden gemaakt met geld en wordt voorkomen dat ze in de schulden raken;
- Inzetten op beweging en gratis gezonde lunches op alle Amsterdamse basisscholen;
- Een maximum ouderbijdrage;
- Inzetten van de kansklas voor leerlingen met een achterstand die in een extra jaar brugklas kunnen laten zien een hoger niveau aan te kunnen;
- Om de psychische druk op jongeren te verminderen, wil Volt dat de gemeente bevordert dat op middelbare scholen structureel aandacht wordt gegeven aan vermindering en beheersing van prestatiedruk en aan veilig omgaan met social media;
- Investeren in intensievere begeleiding van scholieren en jongeren, zodat ze makkelijker aansluiting vinden op vervolgscholen, studies en de arbeidsmarkt;
- Om deelname aan de voorschool aan te moedigen wil Volt de verplichte bijdrage van ouders tot 120% van het minimumloon verlagen;
- Het begeleiden van zij-instromers wordt een gemeenschappelijke taak, waarbij ervaren docenten van scholen met weinig tekorten zij-instromers begeleiden van scholen met hoge tekorten;
- Extra aandacht voor scholen met achterstanden door het inzetten van extra begeleiders, trainingen en gastlessen over onder andere maatschappij en cultuur;
- Aandacht voor klimaatverandering op basis-, middelbare scholen en het mbo, waarbij het bestaande lesmateriaal wordt aangevuld met nuttige elementen uit het Europese project Education for Climate Coalition.
- Een nieuw lotingssysteem voor de middelbare school om de loting eerlijker en transparanter te maken en beter toegespitst op de wensen van ouder en kind.
In het partijprogramma van Volt worden bovenstaande punten uitgebreid toegelicht.
PvdA: ‘Gelijke mogelijkheden voor ieder kind’
De afgelopen raadsperiode leverde de PvdA de wethouder van onderwijs: Marjolein Moorman. De PvdA belooft in het verkiezingsprogramma de strijd tegen ongelijkheid voort te zetten. Hierbij is er aandacht voor het lerarentekort en talentontwikkeling.
‘Goed onderwijs begint voor kinderen met een vaste, bevoegde leraar voor de klas. Goed onderwijs legt de nadruk op de ontwikkeling van talent. Goed onderwijs laat kinderen van verschillende achtergronden samen leren. Goed onderwijs neemt verschillen weg. Door het lerarentekort en door de toenemende ongelijkheid staat goed onderwijs in onze stad onder druk. Dat laten we niet gebeuren.’ (Bron: verkiezingsprogramma PvdA 2022)
Hieronder twaalf punten uit het partijprogramma op een rij:
- Voortzetten van de subsidie Kansenaanpak voortgezet onderwijs;
- Alle Amsterdamse leraren krijgen een jaarlijkse bonus, waarbij de bonus voor leerkrachten op kwetsbare scholen drie keer zo hoog is;
- Kleinere klassen;
- We gaan door met de ondersteuningsbeurs voor schooldirecteuren;
- Goede voorwaarden voor leraren, zoals voorrang op huisvesting, extra opleidingen, reiskostenvergoedingen, parkeervergunningen en extra handen in de klas;
- Investeren in omscholingstrajecten voor zij-instromers om op korte en lange termijn voldoende leraren voor de klas te hebben;
- Gratis voorschool voor alle kinderen vanaf twee jaar;
- Brede Brugklas Bonus voor middelbare scholen met een brede brugklas;
- Geen nieuwe categorale scholen;
- Stopzetten van gemeentelijke subsidies als scholen een te hoge ouderbijdrage vragen;
- Naschoolse activiteiten stimuleren;
- Leesplezier van kinderen terugbrengen, door extra investering in goedgevulde schoolbibliotheken.
In het partijprogramma van de PvdA staat een compleet overzicht van de programmapunten voor onderwijs (bladzijde 15-21 ).
VVD: ‘Gelijke kansen en toptalent door onderwijs’
Ook in het partijprogramma van de VVD is aandacht voor kansengelijkheid, het lerarentekort en leerachterstanden. Daarbij beschouwt de VVD scholen als essentiële partner in de kenniseconomie.
‘Goed onderwijs is dé manier om het beste uit individuen te halen. Onderwijs leidt tot kansengelijkheid door leerlingen zo goed en individueel mogelijk te begeleiden en te inspireren hun interesses en passies te volgen en talenten te ontplooien.’ (Bron: verkiezingsprogramma VVD 2022)
Hieronder twaalf punten uit het partijprogramma op een rij:
- Leraren in Amsterdam krijgen een toelage op het salaris, er komen extra parkeervergunningen en maatwerk in de opleiding van leraren en zij-instromers;
- Leerlingen hoeven nog maar vijf in plaats van twaalf voorkeursscholen op te geven en worden dan ook daadwerkelijk in een top vijf school geplaatst;
- Het scholenaanbod wordt nu bepaald door wat anderen denken dat goed is voor leerlingen, terwijl ouders en leerlingen zelf moeten kunnen bepalen wat goed voor hen is;
- Inzetten op publiek-private samenwerkingen, zoals meer stageplaatsen in het bedrijfsleven;
- Categorale scholen verdienen volle steun van de gemeente en het college omdat deze scholen er beter in slagen dan brede scholengemeenschappen of driejarige brugklassen om talentvolle leerlingen uit te dagen en te stimuleren;
- Talentvolle jongeren uit kansarme milieus moeten beter toegang vinden tot categorale scholen;
- Onderadvisering van mensen met een migratieachtergrond moet stoppen, zodat talent ongeacht de achtergrond van het kind de ruimte krijgt;
- Niemand mag met honger op school zitten. In kwetsbare wijken pleit de VVD voor schoolfruit en ontbijt;
- Wegwerken van onderwijsachterstanden door onder andere bijlessen die voor iedereen toegankelijk zijn;
- Geen maximale vrijwillige ouderbijdrage, scholen worden hierin vrij gelaten;
- Op scholen actief inzetten op acceptatie van religie, etniciteit, geaardheid en gelijkheid tussen man en vrouw, homo en hetero;
- Gericht cameratoezicht, preventief fouilleren en kluisjescontroles om crimineel gedrag op school te bestrijden;
- Taalachterstanden aanpakken voordat kinderen naar de basisschool gaan, door beter taalonderwijs aan peuters.
In het partijprogramma van de VVD staat een compleet overzicht van de programmapunten voor onderwijs (bladzijde 21-23).
Partij voor de Dieren: ‘Goed en toegankelijk onderwijs’
De Partij voor de Dieren pleit in het verkiezingsprogramma voor talentontwikkeling en gelijke kansen.
‘De Partij voor de Dieren wil dat het onderwijs niet alleen gericht is op het ontwikkelen van cognitieve vaardigheden maar op de ontplooiing van alle talenten, inclusief sociale, emotionele, motorische en creatieve vermogens. Scholen horen gericht te zijn op de ontwikkeling van de individuele leerling, niet op het halen van de hoogst mogelijke cijfers.’ (Bron: verkiezingsprogramma Partij voor de Dieren 2022)
Opvallend is dat in het programma geen aandacht wordt besteed aan het lerarentekort. Wel is er veel aandacht voor passend onderwijs, het klimaat, milieuproblematiek en dierenwelzijn.
Hieronder twaalf programmapunten op een rij:
- De gemeente investeert in het tegengaan van onderwijssegregatie, bijvoorbeeld door extra zorgteams op zwakkere scholen, verhoogde inzet van schoolmaatschappelijk werkers, maatschappelijke convenanten tussen scholen en de verlengde schooldag;
- Een helder en eerlijk aanmeldbeleid bij scholen, zodat alle kinderen in Amsterdam een gelijke kans op goed onderwijs hebben;
- Investeren in sport-, cultuur- , muziek- en duurzaamheidseducatie op scholen;
- Stimulering en financiële ondersteuning van scholen om groene schoolpleinen, schoolmoestuinen en gezonde kantines te hebben waar gratis fruit en een gezonde, duurzame schoollunch worden aangeboden;
- Programma’s stimuleren om compassie bij kinderen te verhogen, zodat bijvoorbeeld onze slechte omgang met dieren, zinloos geweld en vandalisme worden tegengegaan;
- Actief werken aan een cultuur waarin taboes rondom psychische klachten doorbroken worden en waarin het praten erover wordt gestimuleerd bij scholieren;
- Lessen over eenzaamheid onder LHBTQIA+-leerlingen en voorlichting over het aangeven en respecteren van seksuele grenzen;
- Meer mbo stageplekken faciliteren en bedrijven die voor de gemeente werken stimuleren dit ook te doen, om zo het tekort aan stageplekken voor mbo’s te verkleinen;
- Alle peuters kunnen gebruik maken van betaalbare voorschoolse opvang;
- Strenger toezien of alle scholen wel de nodige voorzieningen voor passend onderwijs voor leerlingen treffen, zodat ieder kind met plezier naar school kan gaan;
- Proactief bijdragen aan een nieuw programma waar thuiszitters elkaar kunnen ontmoeten, activiteiten kunnen doen en talenten kunnen blijven ontplooien zonder de schoolse druk;
- Een schoolwijkagent op middelbare scholen, die een vertrouwensband met leerlingen opbouwt, en regelmatig langskomt om op een laagdrempelige manier te praten over bijvoorbeeld drugs, wapens, loverboys en (cyber)pesten.
In het partijprogramma van de Partij voor de Dieren staat een compleet overzicht van de programmapunten voor onderwijs (bladzijde 53-55).
JA21: ‘Integratie en onderwijs’
JA21 koppelt in het verkiezingsprogramma de onderwerpen integratie en onderwijs aan elkaar en stelt dat de programma’s voor kansengelijkheid teveel gericht zijn op het afdwingen van gelijke kansen.
‘JA21 gaat niet mee in de doorgeslagen gelijkheidsidealen die aan de basis liggen van de brede scholen met brede brugklassen, om zo de talenten van sommige kinderen te remmen. Wij geloven in gelijke kansen, maar niet in gelijke uitkomsten. Wij geloven in excelleren op je eigen niveau, en op het aanmoedigen van alle leerlingen in plaats van het afremmen van excellerende kinderen. Het onderwijsbeleid is nu te veel gericht op gelijke kansen afdwingen door kansrijke kinderen kansen af te pakken, niet door kansarme kinderen meer kansen te geven.’ (Bron: verkiezingsprogramma JA21 2022)
Hieronder twaalf punten uit het verkiezingsprogramma:
- De gegevens uit de afgelopen twaalf centrale lotingen worden gebruikt om de vraag naar scholen in kaart te brengen en nieuwe scholen moeten in de vraag voorzien. Scholen waar minder vraag naar is moeten krimpen of in het uiterste geval worden uitgefaseerd;
- Het recht om Islamitische scholen op te richten is vastgelegd in artikel 23 van de Grondwet, maar voor JA21 is dat geen reden om dit op gemeentelijk niveau klakkeloos te faciliteren;
- Op scholen spreken we Nederlands, internationaal gericht Engelstalig onderwijs uitgezonderd;
- Er worden geen kamers meer met voorrang toegewezen aan internationale studenten;
- Scherpe controle informeel onderwijs en bestrijden antidemocratisch onderwijs;
- De vestiging van informeel onderwijs en/of gebedshuizen waar radicale (gast)predikers hun gehoor beïnvloeden met anti-integratieve denkbeelden bemoeilijken door geen panden ter beschikking te stellen, het sturen via erfpacht en subsidies, het aanhoudend handhaven van overlast en verkeersovertredingen rond de lokaties en het inzetten van informanten of medewerkers van de gemeente die zich bezighouden met integratie en deradicalisering;
- Gemeente pakt een actieve rol in tegengaan ongewenste financiering van religieuze instellingen/moskeeën, waar mogelijk bijvoorbeeld sturen via erfpacht/vastgoed, bij three strikes out;
- Afschaffen loting- en matching systeem;
- Vraag en aanbod in het onderwijs beter op elkaar afstemmen;
- Stoppen met subsidies voor socialistische gelijkheidsprojecten; sturen op kwaliteit;
- Kleinere klassen.
In het partijprogramma van JA21 staat een compleet overzicht van de programmapunten voor onderwijs (bladzijde 5-6).
BIJ1: ‘Pak kansengelijkheid grondig aan’
BIJ1 heeft een uitgebreid onderwijsprogramma met 39 actiepunten, verdeeld over de thema’s kansengelijkheid, diversiteit en het lerarentekort.
‘Op dit moment zet het Amsterdamse college zich vooral in voor het wegwerken van achterstanden en het corrigeren van onderadvisering. Maar achteraf ingrijpen is niet genoeg: wij pakken ongelijkheid bij de wortel aan. Wij bestrijden onderadvisering en de grote rol van racisme, klassisme en validisme in de onderwijservaring van kinderen en jongeren.’ (Bron verkiezingsprogramma BIJ1 2022)
Hieronder twaalf punten uit het verkiezingsprogramma:
- De gemeente gaat, wanneer daar behoefte aan is, een onafhankelijke second opinion aanbieden voor het schooladvies;
- Leerkrachten en docenten moeten zich bewust worden van hun eigen vooroordelen en rol in het overdragen van onder meer racisme, seksisme, klassisme en validisme via onderwijsprogramma’s die door de gemeente worden opgezet;
- Vanaf de eerste Cito-toetsen in groep 4 of 5 moet aan ouders verteld worden wat dit zou kunnen betekenen voor hun kind op het voortgezet onderwijs;
- Testen op hoogbegaafdheid en vormen van neurodivergentie moeten toegankelijker worden voor alle kinderen;
- Afschaffing van de vrijwillige ouderbijdrage in het basis- en voortgezet onderwijs;
- Op iedere school een diversiteitscommissie, die zorgt voor een diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen;
- Alle scholen in Amsterdam doen mee aan het stedelijke aanmeldsysteem voor het basis- en voortgezet onderwijs, waarbij selecteren in plaats van loten niet wordt toegestaan;
- De gemeente gaat door met het ondersteunen van leraren en ander schoolpersoneel bij het vinden van een woning, door een gedeelte van de sociale huurwoningen voor onderwijspersoneel te bewaren;
- Het Amsterdamse beleid om onderwijsachterstanden weg te werken wordt verdiept en uitgebreid;
- De subsidie Kansenaanpak voortgezet onderwijs wordt voortgezet en uitgebreid;
- Scholen met brede brugklassen worden door de gemeente gestimuleerd;
- Er komen programma’s voor de bestrijding van gendergerelateerd geweld en gewelddadige mannelijkheid.
In dit overzicht staan alle programmapunten voor onderwijs van BIJ1.
SP: ‘Onderwijs als motor van emancipatie’
De SP stelt in het verkiezingsprogramma dat het basisonderwijs in Amsterdam in een crisis verkeert door het lerarentekort en dat het onderwijs als geheel nog steeds sterk gesegregeerd is: ‘Scholen vormen lang niet altijd een afspiegeling van de stad qua inkomen of opleidingsniveau van de ouders of qua afkomst. Het hoofdmotto van de SP is: Niet apart, maar samen.’ (Bron: verkiezingsprogramma SP 2022)
Hieronder twaalf programmapunten op een rij:
- De gemeente, de scholen, de schoolbesturen en ouders werken samen om leerlingen met een grote zorgvraag en achterstanden beter over de scholen te verspreiden;
- Bij de ontwikkeling van nieuwe woonwijken leveren we verschillende type woningen (koop, dure huur of sociaal) gelijktijdig op, om te voorkomen dat er gesegregeerde scholen ontstaan;
- We verdubbelen tenminste de omvang van het experiment met voorrang voor docenten bij sociale huur en huurwoningen voor middeninkomens en zetten het om in vast beleid;
- We pakken het probleem van de onderadvisering op basisscholen aan;
- We geven alle leerlingen van ouders met een lager inkomen een gratis laptop om thuis te werken;
- Nauwlettend in de gaten houden of schoolbesturen het ‘stapelen van diploma’s’ voor leerlingen die dat willen voldoende stimuleren;
- Uitbreiden van uitvalvoorzieningen voor overbelaste jongeren in het mbo;
- Intensieve begeleiding van jongeren uit het praktijkonderwijs, speciaal onderwijs of mbo-entree bij de start op de arbeidsmarkt;
- Hoge ouderbijdragen versneld afbouwen naar nul, zodat de ouderbijdrage geen belemmering vormt voor toegang tot de school;
- Geen eigen bijdrage voor de peuterspeelzaal voor mensen met een laag inkomen en een laag middeninkomen;
- Paal en perk te stellen aan dure commerciële huiswerkbegeleiding en extra ondersteuning voor leerlingen met achterstanden toegankelijk maken voor iedereen;
- Meer leerwerkplekken en goede stageplekken voor mbo-studenten om de baankansen voor jongeren te vergroten.
In het partijprogramma van de SP staat een compleet overzicht van de programmapunten voor onderwijs (bladzijde 22-24).
DENK: ‘Onderwijs voor iedereen’
DENK besteedt in het verkiezingsprogramma aandacht aan kansengelijkheid, het lerarentekort en leerachterstanden.
‘In het Centrum en Zuid gaat de helft naar het vwo en in delen van Zuidoost en Nieuw-West naar de mavo. Dit is een duidelijke indicatie dat schoolprestaties afhankelijk zijn van een kwalitatief goede school en dito leraren, maar ook of de persoonlijke omgeving de leerprestaties van het kind voldoende weet te faciliteren. Dit is geen natuurwet, maar het gevolg van politieke verwaarlozing.’ (Bron: verkiezingsprogramma DENK 2022)
Hieronder de acht programmapunten van DENK op een rij:
- Bijles voor elk kind uit de achtergestelde wijken;
- In iedere buurt een studiezaal;
- Een gratis gezond ontbijt voor die scholen waar veel leerlingen met een hongerige maag aan de lessen beginnen;
- Investeren in het zelfvertrouwen van kinderen uit de achtergestelde wijken, door het stellen van hoge verwachtingen aan leerlingen en samenwerking met rolmodellen uit de buurt;
- Het verbeteren van basisvaardigheden rekenen en taal;
- Scholen dwingen om effectief op te treden tegen pesten op school;
- Maatregelen als woonurgentie voor leraren, een parkeerontheffing en een extra toelage op hun salarissen gaan met voorrang gelden voor leraren op scholen waar het tekort het grootst is;
- Een volledig gratis vijfdaagse kinderopvang voor de midden- en onderklasse.
In het partijprogramma van DENK staan bovenstaande punten met een uitgebreide toelichting (bladzijde 40-43).
