Kan ik zonder diploma naar hbo of universiteit?
Geplaatst door Kaja Sariwating op 28 maart 2024
In sommige gevallen kan je zonder diploma naar het hbo of de universiteit. Je moet dan een toelatingstoets maken, ook wel colloquium doctum genoemd. Hiervoor moet je minimaal 21 jaar oud zijn. Wil jij dit proberen? Kijk dan in de Overgangs- en Examenregeling van de opleiding of dit mogelijk is.
Toelating tot hbo en universiteit zonder diploma
Hogescholen (hbo) en universiteiten laten soms studenten toe zonder diploma. Voordat je wordt toegelaten, moet je een toelatingstoets maken. Dit is toegestaan (art. 7.29 lid 1 WHW). Om deze toets te mogen maken, moet je 21 jaar of ouder zijn. Daarom wordt dit ook wel de 21 plustoets genoemd, of 21+ toelatingsonderzoek. Een andere naam voor de toelatingstoets is colloquium doctum. Met de toelatingstoets wordt gekeken of jouw kennisniveau voldoende is om de studie te kunnen volgen. Dit is noodzakelijk omdat je niet over het juiste diploma beschikt of helemaal geen diploma hebt. De precieze regels voor de toelatingstoets staan in de Overgangs- en Examenregeling (art. 7.29 lid 2 WHW) of op de website van de specifieke opleiding waarvoor je je wilt aanmelden.
De regels, kosten en aanmelddatum voor de toelatingstoets verschillen per onderwijsinstelling. Begin daarom op tijd met oriënteren.
Toelating hoger onderwijs
Je diploma geeft recht op toelating tot het hoger onderwijs (art. 7.24 lid 1 een 2 WHW). Zonder diploma naar hbo of universiteit gebeurt niet zo vaak. Bijna alle hbo-studenten beginnen namelijk met een havo-diploma. Als je een vwo-diploma hebt, kun je ook naar het hbo. Maar de meeste vwo’ers kiezen ervoor om te starten met een universitaire bachelor.Van 4 havo of 4 vwo naar mbo niveau 4 en dan naar hbo
Voor sommige scholieren blijkt het afronden van havo of vwo toch moeilijker dan verwacht. Er is dan geen mogelijkheid om zonder diploma direct door te stromen naar hbo of universiteit. Havisten en vwo’ers met een overgangsbewijs naar het vierde leerjaar mogen wél starten op mbo-niveau 4, de middenkaderopleiding (art. 8.2.1 lid 1 onder d WEB). Voor sommige scholieren is deze mbo-route interessant, omdat je daarna alsnog kan starten met een hbo-bachelor. Meer over de overstap van havo naar mbo lees je in het artikel ‘Kan ik zonder diploma van havo of vwo naar het mbo?’Toelating kunstopleiding zonder diploma, geen toelatingstoets
Bij kunstopleidingen (art. 7.29 lid 4 WHW) hoef je soms niet 21 jaar of ouder te zijn voor een toelatingsonderzoek. Of dit is toegestaan en op welke leeftijd je mag deelnemen aan de toelatingstoets, bepaalt het bestuur van de universiteit of hbo-instelling. De exacte eisen voor het toelatingsonderzoek vind je in de Overgangs- en Examenregeling (art. 7.29 lid 2 WHW) of op de website van de opleiding.Opleidingen Open universiteit
Bij de Open Universiteit gelden geen vooropleidingseisen. Als je 18 jaar of ouder bent, mag je jezelf aanmelden voor een opleiding. Alle opleidingen van de Open Universiteit zijn erkend. Let wel op dat studeren aan de Open Universiteit anders is dan colleges volgen in de schoolbanken. Je bepaalt zelf het tempo en volgt voornamelijk onderwijs op afstand. Dit vereist veel discipline.Gelijkwaardig diploma (buitenland)
Heb je een diploma in het buitenland gehaald? Dan kan je toegelaten worden tot het hoger onderwijs als dit als gelijkwaardig wordt beschouwd (art. 7.30 lid 2 WHW). Met de invoering van de bachelor en master is het makkelijker om opleidingen wereldwijd te vergelijken. Voor studenten uit sommige landen kan dit nog problemen opleveren, omdat hun diploma mogelijk niet wordt erkend en als onvoldoende van niveau wordt beschouwd. Informeer daarom altijd bij de gewenste opleiding naar de toelatingsmogelijkheden.Hbo-propedeuse behaald, recht op toelating universiteit
Een student die met succes een propedeuse heeft afgerond, de eerste 60 studiepunten van het eerste jaar, heeft toegang tot de ‘postpropedeutische fase’. Dit is het vervolg van de bachelor van die opleiding of een vergelijkbare bacheloropleiding in het hoger onderwijs (art. 7.30 lid 1 WHW). Met andere woorden, het is toegestaan om van een hbo-bachelor over te stappen naar een universitaire bachelor.
Het maakt voor je toelaatbaarheid niet uit hoe lang je erover hebt gedaan om je propedeuse te halen, maar het kan wel invloed hebben op je studiefinanciering.
Je bepaalt zelf of je na je propedeuse overstapt. Let echter wel op dat dit een ‘zware’ overgang is. De kans op een succesvolle overstap van hbo naar universiteit wordt groter geacht op een later moment in je studie, bij de overstap van hbo-bachelor naar universitaire master.
Zie bijvoorbeeld dit bericht van een voorlichter van de Universiteit Wageningen. Of deze pagina van de UvA waarin ook wordt gesteld dat je niet zonder meer kunt doorstromen naar een universitaire opleiding, omdat veel opleidingen aanvullende eisen stellen.
