Hoogbegaafd en naar de middelbare school: project Zachte Landing en de HB Kopklas

Geplaatst door Maureen van Saane op 16 december 2025
De overstap naar de middelbare school kan voor hoogbegaafde leerlingen extra uitdagingen met zich meebrengen. Hoewel zij cognitief vaak sterk zijn, hebben zij soms aanvullende ondersteuning nodig op het gebied van zelfvertrouwen, planning, werkhouding en sociaal-emotionele ontwikkeling. Om deze leerlingen tijdens de overstap naar de middelbare school te begeleiden, zijn er twee voorzieningen in Amsterdam. Het project ‘Zachte Landing’ is gericht op een ondersteunende start op de middelbare school. De HB Kopklas is er voor leerlingen die eerst een jaar begeleiding nodig hebben voordat zij de overstap naar de middelbare school maken. 

Hoogbegaafd en naar de middelbare school? Project Zachte Landing helpt

Soms verloopt het leren of het sociaal contact voor leerlingen met hoogbegaafdheid niet vanzelf. Daardoor kunnen zij minder vertrouwen krijgen in zichzelf, wat ook invloed kan hebben op hun schoolprestaties. Speciaal voor deze leerlingen heeft het Samenwerkingsverband het project ‘Zachte Landing’ ontwikkeld. Het project is bedoeld om hoogbegaafde leerlingen te helpen bij de overstap naar de middelbare school en hen een succesvolle start te geven. Het richt zich op leerlingen met cognitieve vaardigheden en persoonlijkheidsfactoren die passen bij een hoogbegaafheidsprofiel.

De begeleiding bestaat uit: 

  • Stap-voor-stap begeleiding van de leerling.
  • De middelbare school informeren over wat de leerling nodig heeft om goed te kunnen starten.
  • Ondersteuning in de eerste weken op de middelbare school.

Een leerling kan deelnemen aan het project wanneer één van de volgende situaties geldt: 

  • De leerling is hoogbegaafd en loopt tegen een probleem aan, zonder dat er een diagnose is. 
  • De leerling heeft een diagnose en laat ook kenmerken van hoogbegaafdheid zien (met of zonder uitsluitsel van een intelligentietest). 
  • De leerling is dubbel versneld en start daardoor op een zeer jonge leeftijd op de middelbare school. 

De begeleiding vindt plaats van mei (als de leerling nog in groep 8 zit) tot en met oktober in het nieuwe schooljaar. De basisschool kan een leerling binnen een week na de uitslag van de loting aanmelden bij het samenwerkingsverband. Er is een beperkt aantal plekken beschikbaar voor de begeleiding.

Het Samenwerkingsverband organiseert de zachte landing voor de leerlingen en hun ouders.

HB Kopklas 

De HB Kopklas is bedoeld voor jonge leerlingen met kenmerken van meer-of hoogbegaafdheid. Deze leerlingen zijn uitgeleerd op de basisschool, maar nog niet toe aan de middelbare school. De meeste kinderen stromen in na groep 7. 

Het gaat specifiek om leerlingen die: 

  • Vroeg zijn doorgestroomd en de stof van de basisschool al beheersen, maar voor wie de overstap naar de middelbare school te groot is.
  • Nog moeten leren hoe zij hun werk moeten plannen, organiseren en aanpakken.
  • Van wie wordt ingeschat dat zij met één jaar gerichte ondersteuning voldoende groeien om met vertrouwen naar de middelbare school te gaan.

Wat leren kinderen in de HB Kopklas?

In de HB Kopklas leren de leerlingen om zelfstandiger te werken en hun leerproces beter te sturen, zodat zij de overstap naar de middelbare school beter aankunnen. In de HB Kopklas ligt de focus op het ontwikkelen van vaardigheden. Dit komt aan bod  tijdens de verschillende lessen, zoals eigen challenges bedenken, de creatieve vakken, vreemde talen en programmeren. Het is een voorbereiding voor de lessen en de werkwijze op de middelbare school. Daarnaast wordt er gewerkt aan de sociaal-emotionele vaardigheden die de leerlingen nodig te hebben om zich prettiger en zekerder te voelen op de middelbare school.

Toelating tot HB Kopklas 

Wanneer een leerling aan de basisvoorwaarden voldoet, beoordeelt een toelatingscommissie of deelname passend is. Hierbij letten zij op:

  • Een inhoudelijke of didactische reden om extra ondersteuning te bieden.
  • Het zichtbaar zijn van kenmerken van meer- of hoogbegaafdheid (alleen karaktereigenschappen zijn hiervoor niet genoeg).
  • De bereidheid en motivatie van de leerling om actief aan de Kopklas HB deel te nemen.
  • Een mate van zelfstandigheid die passend is voor de leeftijd.

De HB Kopklas is gevestigd in het Montessori Lyceum Oostpoort in Amsterdam Oost. Bij genoeg aanmeldingen start een tweede HB Kopklas op Xplore in Amsterdam Noord. 

Na de HB Kopklas doen de leerlingen mee met de Centrale loting en matching. De leerlingen doen in principe hun groep 8 in de HB Kopklas, waardoor er ook een kamp en een musical voor de leerlingen wordt georganiseerd.

Gerelateerde onderwerpen