Tips voor basisschoolleerlingen met een chronische ziekte

Geplaatst door Maaike Hoogeweegen op 2 mei 2025
Gaat je kind naar de basisschool en heeft het een chronische ziekte? Zoals diabetes, epilepsie of reuma? Dan kan dat zowel praktisch, emotioneel als fysiek lastig zijn. In dit artikel geeft Maaike Hoogeweegen, student Psychologie en ervaringsdeskundige met jeugdreuma, praktische tips aan kinderen met een chronische ziekte in het basisonderwijs en hun ouders. Ze deelt de tips vanuit haar eigen ervaring en vanuit de mogelijkheden die zij heeft geleerd bij Stichting Zorgeloos naar School.

Maaike: “Kinderen met een chronische ziekte moeten zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen. De basisschool speelt daarin een belangrijke rol: het is de plek om mee te doen en even ‘gewoon kind’ te zijn. Soms zijn daar wel aanpassingen voor nodig.”

Tip 1: een ontwikkelingsperspectief voor leerling met chronische ziekte op basisschool

Informeer de basisschool over de chronische ziekte van je kind, ook als er nog geen officiële diagnose is. Door middel van een gesprek kun je wederzijdse verwachtingen uitspreken en een ontwikkelingsperspectief (OPP) opstellen.

In een OPP staan de talenten en sterke kanten van jouw kind, maar ook de ‘valkuilen’ en uitdagingen. Tijdens volgende gesprekken kan het ontwikkelingsperspectief erbij gehouden worden om zo de gemaakte afspraken te evalueren.

Wat gaat er goed en wat zijn de aandachtspunten? Op basis hiervan kan de school in overleg met jou en eventueel jouw kind aanpassingen doen in de ondersteuning.

Tip 2: maak afspraken over gym

Gym kan voor een chronisch zieke leerling soms te vermoeiend of niet haalbaar zijn. Bespreek dit met de school. Misschien kan jouw kind tijdens de gymles bij de juf of meester in de klas blijven of langs de kant zitten? Dit laatste is niet altijd leuk, het kan namelijk confronterend zijn voor je kind om te kijken naar alle klasgenoten die wel mee kunnen doen. Bespreek daarom met je kind en de school wat de wensen en mogelijkheden zijn.

Tip 3: minder uren naar school, altijd in overleg

Het kan voorkomen dat je kind te vermoeid is om hele dagen naar school te gaan. Bespreek met de school wat de mogelijkheden zijn om later te starten of eerder naar huis te gaan.

Houd hierbij wel rekening met regels voor verzuim. Bij veel verzuim kan het zo zijn dat de school contact opneemt met de schoolarts. De schoolarts kijkt dan samen met de ouder/verzorger en het kind naar de mogelijkheden en eventuele oplossingen.

Soms heeft een kind baat bij tussendoor rusten. Ga in gesprek met school of er een rustige plek is in de klas of school waar dit kan.

Binnen het voortgezet onderwijs en het mbo is de interventie MAZL (Meer Aandacht voor Ziekgemelde Leerlingen) ontwikkeld. Hierbij werken schoolmedewerkers, jeugdartsen en leerplichtambtenaren samen om de leerling de juiste zorg te bieden en het ziekteverzuim terug te dringen. Momenteel wordt de effectiviteit van deze interventie ook onderzocht in het basisonderwijs.

Tip 4: spreekbeurt en bordspel ‘Vooruit, Achteruit’

Niemand is verplicht om zijn of haar ziekte aan de klas te vertellen. Maar soms is het fijn als de klas het weet, zodat klasgenoten hiermee rekening kunnen houden. Ook hoeft je kind dan niet telkens dezelfde vragen van medeleerlingen te beantwoorden. Dit kan namelijk best ingewikkeld en vermoeiend zijn.

Vindt je kind het houden van een spreekbeurt spannend? Dan kan je vragen of de juf of meester hierbij kan helpen. Of jijzelf als ouder. Zo kun je bijvoorbeeld eerst zelf uitleggen wat de ziekte inhoudt en wat dit voor jouw kind betekent. Daarna kan je kind hier zelf op door gaan en zijn eigen ervaringen met de klas delen.

Naast een spreekbeurt kan je ook het bordspel ‘Vooruit, Achteruit’ inzetten in de klas. Dit spel is ontwikkeld door Stichting Zorgeloos naar School, met als doel: meer begrip voor leerlingen met (chronische) ziekten en de impact hiervan op het dagelijks leven op school.

Tip 5: onderwijsconsulent voor leerlingen met een chronische ziekte op de basisschool

Heeft je kind extra ondersteuning nodig op school? Dan kun je in sommige gevallen hulp en advies krijgen van een onderwijsconsulent voor zieke leerlingen.

Onderwijsconsulenten voor zieke leerlingen werken bij een onderwijsadviesbureau of een Universitair Medisch Centrum. Zij kunnen bijvoorbeeld helpen met het coördineren van de zorg en het contact tussen school, de leerling en het ziekenhuis. Ook kunnen zij voorlichting geven aan school en het samenwerkingsverband.

Ligt jouw kind voor langere tijd in het ziekenhuis? Dan kan de onderwijsconsulent hiernaartoe komen om ondersteuning te bieden, zodat jouw kind niet te ver achter komt te liggen op school.

Kijk voor meer informatie over onderwijsondersteuning aan zieke leerlingen op de website van het Netwerk Ziezon (ziek zijn & onderwijs).

Tip 6: afstandsonderwijs voor leerlingen met chronische ziekte op basisschool

Als jouw kind voor langere tijd niet naar school kan, kan afstandsonderwijs een oplossing zijn. Hierbij kun je denken aan digitale lespaketten en ICT-sets.

Meer informatie hierover staat in deze informatiebrochure van de Rijksoverheid.

Via de onderwijsconsulent zieke leerlingen kan ook ‘klasseContact’ worden aangevraagd. Dit is een speciale robot die in de klas wordt neergezet waarop jouw kind te zien is. Jouw kind kan dan de lessen volgen en is tegelijkertijd voor klasgenoten digitaal ‘aanwezig’  in de klas. Dit is tevens goed voor het onderhouden van sociale contacten.

Stichting Zorgeloos naar School heeft een routekaart gemaakt voor afstandsonderwijs. Hierin worden stap voor stap de mogelijkheden voor afstandsonderwijs uiteengezet.

Tip 7: vraag advies aan het Oudersteunpunt passend onderwijs

Heb je vragen over het onderwijs voor je kind met een chronische ziekte? En levert een gesprek met school hierover onvoldoende antwoord op? Dan kun je contact opnemen met het Oudersteunpunt passend onderwijs Amsterdam Diemen. Bij het Oudersteunpunt krijg je onafhankelijk advies.

Het Oudersteunpunt is een initiatief van de samenwerkingsverbanden voor primair en voortgezet onderwijs in Amsterdam & Diemen en wordt uitgevoerd door OCO.

Bel de helpdesk: (020) 330 6320 of stel je vraag via WhatsApp: 06 160 04600