Wat is inclusief onderwijs?
Definitie van inclusief onderwijs
Platform In1school, dat zich inzet voor inclusie hanteert de volgende definitie: “Inclusief onderwijs is onderwijs waarin kinderen vanuit allerlei achtergronden en met én zonder beperkingen samen spelen, werken en leren. Op een toegankelijke school in hun eigen omgeving, die hun ouders hebben uitgekozen. Dezelfde school waar ze heen zouden gaan als ze geen handicap hadden. Inclusief onderwijs is open voor iedereen, toegankelijk in alle aspecten en dus met de nodige ondersteuning en zorg waar die nodig is voor optimale ontwikkeling.”
Wat is het verschil tussen passend onderwijs en inclusief onderwijs?
Een doelstelling van de invoering van passend onderwijs was om zoveel mogelijk leerlingen op een reguliere school goed onderwijs te bieden. Toch zei de overheid ook: Passend onderwijs is géén inclusief onderwijs. Dit heeft er mee te maken dat inclusie vaak weerstand opriep. Vanuit speciaal onderwijs hadden scholen en ouders zorgen over het verdwijnen van deze gespecialiseerde scholen met kleine klassen. Vanuit regulier onderwijs zag men onvoldoende mogelijkheden om werkelijk alle kinderen ‘binnen te houden’. Door het nadrukkelijk in stand houden van een dubbel systeem van reguliere en van speciale scholen, wordt volgens voorstanders onvoldoende gewerkt aan inclusie. Steeds meer Nederlandse scholen werken aan inclusief onderwijs. Een aantal praktijkvoorbeelden zijn hier te zien.
Effecten van inclusie
Veel landen startten reeds lang geleden met inclusief onderwijs. Vaak genoemde voorbeelden hierbij zijn Italië en de Verenigde Staten. Uit onderzoek blijkt vaak dat er positieve effecten zijn van inclusie. Dit geldt zowel voor de leerlingen met beperking als de leerlingen zonder beperking. In een gecombineerd onderzoek naar relevante internationale literatuur op de terrein destilleerde Defence for Children een aantal voordelen van inclusie. Betere sociale ontwikkeling, positieve invloed op sociale acceptatie en hogere onderwijsresultaten. Ook het promotieonderzoek van Teije van der Bij aan de Universiteit van Amsterdam naar inclusie in voortgezet onderwijs in Nederland toont positieve effecten van inclusie.
Inclusief onderwijs en het VN Verdrag
De ratificatie van het VN Verdrag voor de rechten van mensen met een handicap op 14 juli 2016 zette inclusie sterker op de politieke agenda. In dit verdrag staat (artikel 24) dat de overheid een ‘inclusief onderwijssysteem’ dient te waarborgen. Specifiek staat in artikel 24.2 dat de overheid ervoor moet zorgen dat: ‘personen met een handicap niet op grond van hun handicap worden uitgesloten van het algemene onderwijssysteem’, en dat ‘personen met een handicap, binnen het algemene onderwijssysteem, de ondersteuning ontvangen die zij nodig hebben om effectieve deelname aan het onderwijs te faciliteren.’
De nadruk ligt hierbij op de toegankelijkheid en goede ondersteuning binnen het algemene systeem. Dit staat in tegenstelling tot het creëren van aparte voorzieningen buiten het algemene systeem.
Politiek en inclusie
Het VN-verdrag is duidelijk. Het zorgdragen voor inclusief onderwijs is een taak van de overheid. In toenemende mate zijn ook onderwijsorganisaties en het ministerie positief over het streven naar inclusief onderwijs. Dit toont ook de in 2019 aangenomen motie van Paul van Meenen. Deze motie vraagt de regering om: ‘een brede coalitie op te bouwen in ieder geval bestaande uit leraren, schoolleiders, ouders, leerlingen, besturen, gemeenten, kinderopvang en (jeugd)zorg om tot inclusief en goed onderwijs voor ieder kind te komen.’ Bij de evaluatie van passend onderwijs in 2020 presenteert de overheid een visie over inclusief onderwijs.
