Wat is het staatsexamen?
College-examen en centraal examen
Het staatsexamen is een alternatieve manier om eindexamen te doen en een diploma voor vmbo, havo of vwo te halen (art. 2.72 lid 1 WVO 2020). Leerlingen die het staatsexamen doen, maken college-examens en centraal examens.
College-examens vervangen de schoolexamens in het reguliere voortgezet onderwijs en worden mondeling afgenomen. Sommige college-examens bestaan daarnaast uit een schriftelijk deel. De college-examens worden afgenomen door het College voor toetsen en examens (Cvte) in de maanden mei, juni en juli (art. 2.77 lid 1 WVO 2020).
Het centraal examen vindt op hetzelfde tijdstip plaats als het reguliere, landelijke examen en heeft dezelfde opgaven. De afname-dagen zijn in mei en juni. Ook de herexamens van het staatsexamen zijn gelijk aan de herexamens in het reguliere onderwijs en worden afgenomen op hetzelfde moment.
Voor wie?
In principe mag iedereen staatsexamen doen. Maar het is vooral bedoeld voor de volgende kandidaten:
- Leerlingen met een ondersteuningsbehoefte, zoals leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs (VSO)
- Leerling die onderwijs volgen op een privéschool (een school die niet wordt bekostigd door de overheid)
- Hoogbegaafde leerlingen die zijn uitgevallen in het reguliere onderwijs
- Leerlingen die zijn gezakt in het reguliere onderwijs en het jaar erop zelf hun diploma willen halen
Verschillen tussen pta in regulier en particulier onderwijs
Het programma voor toetsing en afsluiting voor regulier voortgezet onderwijs verschilt van het pta voor particulier voortgezet onderwijs. Zo stelt de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het examenprogramma vast voor het bekostigd onderwijs, terwijl die voor het particulier onderwijs wordt vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE) (art. 2.54 lid 1 WVO 2020) jo. (art. 2.81 lid 2 WVO 2020).
Omdat de pta’s verschillen is het voor leerlingen lastig om in de bovenbouw of het examenjaar over te stappen van particulier naar regulier onderwijs. Het kan immers zo zijn dat de leerling in het particuliere onderwijs andere examenstof heeft gekregen en daardoor andere vakonderdelen heeft afgerond. Terwijl die onderdelen in het regulier onderwijs verplicht zijn.
Verschillen tussen staatsexamen en landelijk examen
Het staatsexamen verschilt van het landelijk examen, omdat je:
- geen vooropleiding nodig hebt om deel te nemen aan het staatsexamen
- niet naar school gaat en geen lessen volgt
- zelf verantwoordelijk bent voor de voorbereiding op het examen
- niet in alle vakken examen hoeft te doen
- college-examens hebt in plaats van schoolexamens
- geen eindexamen kunt doen in de vakken lichamelijk opvoeding en CKV
Overeenkomsten staatsexamen en landelijk examen
Het staatsexamen en het landelijk examen hebben de volgende overeenkomsten:
- de examen-eisen
- de centrale examens
- de manier waarop examens worden afgenomen
- de waarde van het diploma
- kandidaten met een handicap kunnen op aangepaste wijze examen doen
Aanmelding en kosten voor staatsexamen
Je meldt je voor het staatsexamen aan via de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Je aanmelding moet binnen zijn vóór 1 januari van het jaar waarin je examen wilt doen. Het adres voor het schriftelijk examen in Amsterdam is:
Aristo Zalen
Teleportboulevard 100
1043 EJ Amsterdam
Meer informatie over aanmelden en locaties staat op de website van Duo.
Deelname kost in 2023 €144,- per vak. Voor een vak met alleen een college-examen betaal je €71,-. Wil je een diploma halen? Dan betaal je maximaal €720,-. Als je daarnaast extra vakken doet, moet je per vak bijbetalen. Kandidaten die staatsexamen doen op het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) betalen niets (art. 2.72 lid 4 WVO 2020).
Examen doen in Caribisch Nederland
Het is mogelijk om staatsexamens af te leggen in Caribisch Nederland. De examens worden afgenomen op Bonaire. Meer informatie over de voorwaarden en kosten lees je op de website van DUO.
Staatsexamen herkansen
In juli 2024 krijg je de uitslag van het schriftelijke examen, direct na het mondelinge examen. Bij de uitslag zit een herkansingsformulier. Hiermee kun je eventueel een herkansing aanvragen. Voorwaarden bij herkansen zijn:
- Je mag alle onderdelen van twee vakken herkansen waarin je in 2024 staatsexamen hebt gedaan. Maar je mag ook kiezen om alleen het schriftelijke of mondelinge deel van een vak opnieuw te doen.
- Je mag alleen vakken herkansen waardoor je kunt slagen. Je mag niet herkansen om je cijfer te verbeteren.