Wat is de rol van de MR bij zittenblijven?
Regels voor zittenblijven verschillen per school
Scholen hebben veel beleidsvrijheid. Zo mogen zij zelf regels opstellen voor zittenblijven. Wel moeten zij deze regels publiceren in een schoolplan (art. 12 lid 1 WPO en art. 2.88 lid 2 WVO 2020).
Sommige scholen vermelden deze regels ook in de schoolgids of op de website van de school.
Andere scholen leggen juist in een afzonderlijk document de procedure voor overgaan en zittenblijven vast. Dat is allemaal toegestaan, zolang er maar beleid is voor zittenblijven in het schoolplan.
Medezeggenschap (MR)
Elke school in het basis-, voortgezet- en speciaal onderwijs heeft een medezeggenschapsraad (MR). Hierin zitten leerkrachten, ouders en in het voortgezet onderwijs ook leerlingen. De MR heeft verschillende rechten en taken, waaronder:
- instemmingsrecht op het schoolplan en de schoolgids;
- adviesrecht op nieuwe plannen voor een onderwijskundig project, zoals een zomerschool.
De leerkracht of de docent beslist of een leerling blijft zitten of overgaat. Dit besluit heeft te maken met het onderwijskundig beleid. Denk bijvoorbeeld aan regels voor tussentijds toetsen, overgangsnormen, het bijhouden van leeropbrengsten en de wijze waarop dit met ouders wordt gedeeld. Scholen publiceren dit beleid in het schoolplan.
Instemmingsrecht MR op schoolplan
Het instemmingsrecht van de MR op het schoolplan in art. 10 lid 1 onder b Wms bevat de volgende deelonderwerpen als het om zittenblijven gaat:
- het wijzigen van overgangsnormen;
- hoe bijzonderheden worden besproken door leerkrachten (met ouders);
- de wijze waarop wordt vastgesteld of een leerling doubleert of overgaat;
- of er mag worden gecompenseerd of tussentijds kan worden opgestroomd;
- wie beslist over overgaan of zittenblijven bij twijfel.
Instemmingsrecht MR op schoolgids
Het instemmingsrecht van de MR op de schoolgids in art. 13 lid 1 onder g Wms brengt met zich mee dat de MR controleert of de schoolgids duidelijke informatie biedt over:
- het aantal keren dat een leerling mag doubleren;
- voorwaardelijk overgaan en deelname aan zomerschool;
- wel of geen overgangsnormen en bindend advies;
- hoe vaak en wanneer de ontwikkeling van leerlingen wordt besproken.
Adviesrecht op pilot of experiment
De MR adviseert altijd over nieuwe plannen voor een onderwijskundig project (art. 11 lid 1 onder e Wms) . Bijvoorbeeld:
- het starten van een zomerschool of lenteschool;
- welke leerlingen in aanmerkingen komen voor dit experiment.
Tips om invloed uit te oefenen via de MR op zittenblijven
Leerlingen en ouders kunnen via de MR invloed uitoefenen op het beleid. Hieronder staan vijf tips hoe je dit het beste doet:
Tip 1. Wees bekend met de cijfers
Uit het onderzoek Zittenblijven 2020 van Oberon blijkt dat jaarlijks zo’n vijf procent van de scholieren in het voortgezet onderwijs blijft zitten. Eerder onderzoek toonde aan dat zittenblijven meestal geen positieve invloed heeft op de schoolloopbaan en motivatie van leerlingen.
OCO publiceerde in 2018 een lijst met de percentages van zittenblijvers per school in het Amsterdamse voortgezet onderwijs. Vraag de actuele cijfers op jouw school op en bespreek de impact van het beleid voor zittenblijven op jouw school (in relatie tot andere andere buurtscholen of andere scholen van dezelfde stichting).
Tip 2. Praat mee over hoe ouders worden geïnformeerd
Scholen mogen zelf regels opstellen. Overgangsnormen worden gebruikt om voorafgaand aan het schooljaar te laten zien met welke cijfers een leerling overgaat en of een leerling mag compenseren en wanneer een leerling ‘een bespreekgeval’ is. Docenten kunnen in de rapportvergaderingen rekening houden met bijzondere omstandigheden. Een leerling gaat dan bijvoorbeeld tóch over, omdat ziekte of een moeilijke thuissituatie de schoolresultaten heeft beïnvloed.
Tip 3. Oriënteer je op de verschillende alternatieven
Onderzoekers betwisten al geruime tijd het nut van zittenblijven. Inmiddels zijn er verschillende alternatieven voor zittenblijven. Bijvoorbeeld verplicht afstromen of een lenteschool of zomerschool. Bespreek deze alternatieven binnen de MR. Als MR-lid mag je namelijk eigen voorstellen of standpunten inbrengen.
Lees meer over medezeggenschap in het artikel Samenvatting medezeggenschap op school.
Tip 4. Bespreek signalen van ouders
Zittenblijven leidt soms tot wel honderd zittenblijvers per school. Sommige leerlingen stromen in met een hoog schooladvies in de brugklas, maar stromen na een jaar weer af. Sommige ouders weten niet wat de voorwaarden zijn om deel te nemen aan een zomerschool. Hoe dan ook roept zittenblijven in het voortgezet onderwijs soms vragen op bij ouders.
Gebruik de signalen van ouders om die te bespreken met de MR. Bespreek dit eventueel eerst in de eigen vergadering van de oudergeleding. Een vooroverleg helpt om te bespreken hoe anderen hierover denken en of dit als bespreekpunt wordt geagendeerd.
Zittenblijven maakt veel los bij leerlingen en ouders. De MR is bij uitstek in staat om signalen van leerlingen en ouders te bespreken. Dit kan via het initiatiefrecht van de MR. Doe een voorstel aan het bestuur om de informatie aan ouders te verbeteren en laat de schoolleider dit voorstel uitwerken.
Tip 5. Bespreek zittenblijven in het gesprek met de GMR
Scholen maken meestal deel uit van een stichting met meerdere scholen. Bespreek het thema zittenblijven met andere MR’en. Maak eventueel gebruik van de GMR.
Sinds 1 januari 2017 voert de Raad van Toezicht (RvT) minimaal twee keer per jaar verplicht overleg met een afvaardiging van de medezeggenschap, in de praktijk meestal de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad (GMR). De (G)MR kan zittenblijven agenderen in dit overleg en cijfers, signalen en eventuele zorgen over zittenblijven delen met de Raad van Toezicht.
